Kulki do łożysk narzędziem światowego pokoju

Spójrzmy jeszcze raz na geografię Rosji. A właściwie to państwa moskiewskiego. Precyzyjniejsza, lepsza historycznie nazwa, pewnie też bardziej będzie pasować do nowych granic. 

Otóż sama Moskwa jest, jak wiadomo, olbrzymią metropolią, i jednym z niewielu na świecie miast powyżej 10 mln mieszkańców położonym z dala od portu morskiego. Ale wszystkie pozostałe z tej krótkiej listy są w środku bardzo urodzajnych rolniczo terenów. Moskwa nie. Jest jedynym z listy największych światowych metropolii miastem, które jednocześnie nie ma dostępu do taniego transportu morskiego i możliwości dowozu żywności z okolicy. 

Więc dlaczego w ogóle istnieje? Historię oczywiście znamy, jest po prostu administracyjną stolicą imperium i cała infrastruktura została zbudowana wokół możliwości wypełniania tej funkcji i możliwości utrzymania Moskwy pomimo obiektywnie wysokich kosztów, bo są one przerzucanie na peryferie. A także jest dogodnie położona w pobliżu łączenia się rzek.

Ale skoro nawet żywności do tego miasta nie da się dowieźć ani morzem (bo go nie ma), ani ciężarówkami (bo za daleko), to oczywiście całe to miasto, a co za tym idzie imperium może istnieć tylko i wyłącznie dzięki kolei. Z pewnymi możliwościami w zakresie transportu rzecznego, ale one na dzisiejsze potrzeby są marginalne.

Oczywiście każdy, kto w minimalnie kompetentny sposób potrafi czytać statystyki lub mapy doskonale zdaje sobie sprawę ze znaczenia kolei dla rosyjskiej logistyki. Ale nie każdy zdaje sobie sprawę z tego jak bardzo nie ma dla niej alternatyw. Jedno miasto czy nawet region jeszcze by się dało obsłużyć ciężarówkami zastępując pociągi. Rzeki, zwłaszcza Wołga oferują spore, choć sezonowe możliwości. Ale np. Kolej Transsyberyjska od co najmniej kilku lat wykorzystuje 100% przepustowości. Co oznacza pociąg co 10-15 min, w tamtym przypadku po (chyba) 1000 m długości. Zastąpienie jednego by wymagało co najmniej 150 ciężarówek. To już pokazuje jak wielka jest różnica na długich trasach. I jak bardzo trudno byłoby utrzymać przy życiu i funkcjonowaniu miasto, które jest położone w środku zimnego, nieurodzajnego bagna, z dala od mórz i portów. 

Skoro już wiemy jak ważna jest kolej, to czas spojrzeć na to, jak właściwie ona działa. Na razie zapomnijmy o transporcie pasażerów, skupmy się na towarach. Gdzieś tam w historii były niemrawe próby innych rozwiązań, ale tak naprawdę schemat organizacji jest i od zawsze by jeden: lokomotywa podjeżdża do zestawu wagonów, podłącza się i jedzie, w docelowym miejscu zostawia skład i ciągnie następny. Z powrotem lub gdzie indziej. Ten skład jest w całości rozładowywany/załadowywany lub rodzielany i trafia do klientów. To robią często inne, mniejsze lokomotywy. 

Tyle dla naszych potrzeb wystarczy, choć może to brzmieć trywialnie/powierzchownie/niedokładnie; towarzysze kolejarze, nie strzelajcie!

Chciałem tylko zaznaczyć, że dla transportu towarów, nie ma w systemie żadnej alternatywy dla ciężkiej lokomotywy szlakowej, tej która ma prędkość i siłę pociągową, aby z tymi wagonami nie blokować trasy, tylko jechać tak szybko i ciągnąć ich tak wiele jak infrastruktura pozwala. 

I tu musimy na chwilę zahaczyć o fizykę. Otóż kolej jest tak dobra w przewożeniu ciężkich ładunków, ponieważ tarcie stalowych kół o stalowe szyny jest małe i energia potrzebna do pokonania go jest niewielka. Ale jednocześnie, ponieważ tarcie stalowych kół o stalowe szyny jest małe, to łatwo o poślizg napędzanych kół, co świetnie utrudnia ruszanie i jazdę pod górę. A także hamowanie. A tarcie zależy od nacisku, więc siła pociągowa zależy od nacisku na osie napędzane. W lokomotywie może być napędzane 100% osi, ale nie więcej. Więc aby zmaksymalizować siłę pociągową lokomotyw, buduje się je w taki sposób, aby ich nacisk na wszystkie osie był dokładnie maksymalnym możliwym na danej sieci kolejowej. Znaczy jeśli główne linie na danej sieci dopuszczają maksymalny nacisk na oś 20 ton, to 4-osiowa lokomotywa będzie ważyć 80 ton, a 6-osiowa 120 ton. I tyle, to jest koniec filozofii, tak nakazuje fizyka, jak ktoś robi inaczej to robi nieoptymalnie i marnuje zasoby. 

I to powyżej oznacza też, że nie bardzo jest jak zmniejszyć nacisk na oś. Wagony towarowe możemy lżej ładować, zamiast 80 ton załadowany wagon może ważyć 60, to nie jest problem. Lokomotywa 80-tonowa będzie ważyć 80 ton, no chyba że diesel bez paliwa, wtedy powiedzmy 77 ton, żadna różnica. 

I co z tego wynika? 

Otóż to, że zakładając hipotetycznie, że dany przewoźnik kolejowy nie bardzo jest w stanie zdobyć odpowiedniej jakości łożyska do osi, to teoretycznie na wagonach może użyć ich gorszych zamienników i mniej ładować na te wagony, może jakoś to będzie działać. Ale w lokomotywach tego się nie da zrobić. Kosztem zawsze będzie drastycznie przyspieszone zużycie i częstsze postoje techniczne, większe obciążenie warsztatów, mniejsza dostępność lokomotyw i większe zużycie jeszcze działających. A jeśli do tego potrzeba więcej składów na przewiezienie tej samej ilości towaru, bo wagony się lżej załadowuje, to mamy pudełko ściskane ze wszystkich stron. 

A teraz szybko przewijamy do przodu ponad dwa lata braku przyzwoitej jakości łożysk. Już istniejące problemy z dostępnością i remontami wagonów i lokomotyw, coraz więc odstawionych, coraz większe zaległości remontowe, coraz większy brak części i marnej jakości zamienniki.

I na to nakładamy ofensywę Sił Zbrojnych Ukrainy na słabo obsadzony front. Oraz logistykę rosyjskiej armii całkowicie zależną od kolei. A jeszcze bardziej po uporczywym 2-letnim ukraińskim polowaniu na każdą rosyjską ciężarówkę wojskową. 

I też 2-letniej wojnie na wyczerpanie, która oczywiście wyczerpuje obie strony, ale Rosję doprowadziła do sytuacji, w której wszystkie kompetentne i wyposażone jednostki wojskowe są na froncie. Więc skoro nagle powstało co najmniej 200 km nowego frontu, to całkowitym minimum jest wycofanie powiedzmy połowy składu obecnych jednostek frontowych z Donbasu i Zaporoża i na ich podstawie zbudowanie nowych na Łuku Kurskim i uzupełnienie jednych i drugich poborowymi. Nie będzie to nic dobrego, ale będzie coś, co może utrzyma jeden i drugi front. 

I niestety, ale wydaje się że to właśnie robią. Po czym poznać? Że z centralnej Rosji zniknęły lokomotywy. Oficjalnie notyfikowano Białorusi, że Rosja nie będzie przyjmować pociągów na południowej trasie, nieoficjalnie, że też na centralnej, czyli pozostała tylko jedna działająca nitka kolejowa pomiędzy Rosją i Białorusią, przez Psków. Co też oznacza połączenie kolejowe Chin z Europą, przypominam...

A nie przyjmują, bo nie ma przepustowości. Nie ma przepustowości, bo tory odstawieniowe i boczne są zajęte. Przez składy bez lokomotyw. Po prostu rozkazano maszynistom porzucić wagony w pierwszym możliwym miejscu i jechać po eszelony wojskowe. Co pokazuje, że nie ma żadnych rezerw. W całym regionie moskiewskim sieć kolejowa już w tej chwili jest przeciążona do granicy załamania. A armia ukraińska nadal nie widzi żadnego realnego oporu pod Kurskiem. 

I co ciekawe, niektórzy przypuszczają, że pomimo skali, to jest tylko operacja dywersyjna, mająca na celu odwrócenie uwagi, wyczerpanie rezerw i nadwyrężenie logistyki rosyjskiej w celu przygotowania pola dla właściwego ataku. Cóż, to by było spektakularne, choć ciężko przypuszczać, ze Ukraina mogła gdzieś zachomikować jeszcze kilkanaście brygad na następną ofensywę. 

Znacznie mniej bym się zdziwił, gdyby teraz okazało się, że to było przygotowanie do dużego ataku dronów, sił specjalnych i partyzantów na infrastrukturę kolejową. I te eszelony z batalionami z bólem serca wyrwanymi ze stepów będą ciągle stawać wśród rosyjskich bagien i płonących lokomotyw, szaf rozdzielczych i walących się mostów. 

I wiecie co się stanie później? 

Później to dylematem rosyjskich kolei już nie będzie zapewnienie tranzytu z Chin versus eksport węgla. Dylematem będzie zaopatrzenie frontu versus żywność dla Moskwy. Kiedy to nastąpi? Nie wiem. Ale wiem, że bez zachodnich kulek do łożysk to musi nastąpić. I tyle. Ich się nie da niczym zastąpić i bez tych kulek, Moskwa prędzej czy później zacznie głodować. I to oczywiście będzie też koniec obecnego reżimu i miejmy nadzieję, że też tego państwa w obecnym kształcie.

I każdy chaos w rozkładzie jazdy, każda zniszczona lokomotywa przybliża nas do tego radosnego momentu.