Egipt- poligon doświadczalny

Świat, a przynajmniej ta jego część, która wie gdzie leży Egipt nieco się interesuje obecną sytuacją tamże. Od strony niedawnego zamachu stanu i rozważań, która strona jest narodowa, a która banksterska nic się tam co prawda nie zmieni i zmienić nie może. Ale obserwacja w miarę dokładnie rozwoju wydarzeń jest interesująca- Egipt to w pigułce i do kwadratu zestaw problemów, które czekają świat niedługo. Posiada także dość oczywiste możliwości wyjścia z tych problemów- które, uprzedzając dalszą część- są raczej mrzonką i wszyscy miejmy nadzieję, że się mylę.

Zaczynając od opisu sytuacji- Na jednego mieszkańca Egiptu przypada 150 m2 ziemi uprawnej. Pomimo legendarnej urodzajności tej ziemi i 2-3 zbiorów rocznie, jest to powierzchnia absolutnie niewystarczająca do samowystarczalności. Tą samowystarczalność można szacować biorąc pod uwagę, że od czasów rzymskich do czasów nowoczesnych populacja Egiptu była w miarę stabilna i wynosiła w granicach 4-7 mln. To można przyjąć jako granicę możliwości wyżywienia populacji Doliny Nilu. Pod koniec XIX w. zaczęło się to zmieniać- rozpoczął się import taniej pszenicy z Rosji, USA i Argentyny a rozwijał eksport bawełny- bawełna jako towar eksportowy straciła sens po 2 w.ś., kiedy dotychczasowe, bardzo pracochłonne metody uprawy zostały wyparte przez uprawy chemiczno- zmechanizowane.

Kolejną znaczą zmianą była tama w Asuanie, która zakończyła dotychczasowy cykl corocznych wylewów Nilu, co umożliwiło 2-3 krotne zbiory w ciągu roku, ale jednocześnie spowodowało konieczność używania znaczących ilości nawozów sztucznych. Dopóki te nawozy razem z ropą i żywność były w miarę tanie- nie stanowiło to takiego wielkiego problemu. Szacuję, że tama w Asuanie razem z chemią rolniczą zwiększyła możliwość produkcji żywności 5-10 krotnie. Problem polega na tym, że populacja Egiptu wynosi obecnie ok 85 mln mieszkańców. Kraj jest beznadziejnie uzależniony od importu żywności- importuje ok 40% żywności, w tym 60% spożywanej pszenicy (co by mniej- więcej potwierdzało wcześniejszy szacunek o możliwości utrzymania populacji).

Do przełomu 20 i 21 w. dochody z turystyki, Kanału Sueskiego, eksportu ropy i coroczna dotacja wojskowa z USA pozwalały całkiem sprawnie związać koniec z końcem. Relatywny dobrobyt doprowadził do gwałtownego wzrostu populacji, dochody z eksportu ropy się skończyły (bo złoża się wyczerpują i eksport się skończył), drastyczny wzrost cen żywności akurat skorelowany z lokalnym peak oil spowodował faktyczne przewrócenie się budżetu, od dobrych kilku lat utrzymywanego na powierzchni wyłącznie solidnym deficytem. Rozdawnictwo chleba pomaga jako-tako utrzymać najbiedniejsze warstwy społeczeństwa w spokoju, ale wszystko razem spowodowało inny problem- w ledwo trzymającej się powierzchni gospodarce niezaspokojone aspiracje „młodych, wykształconych, z wielkich miast” spowodowały bunt tychże. Niezależnie od udziału lub jego braku wywiadów obcych i spisków własnych- skądś się te kolejne tłumy obalające władzę biorą. I brać się nadal będą- bo wydobycie ropy spada i nic nie wskazuje na żadną szansę zmiany tej sytuacji- co oznacza tylko i wyłącznie hamowanie gospodarki. W permanentnie niestabilnym kraju o turystyce na masową skalę niedługo będzie można zapomnieć, a Kanał, choć ma się dobrze (no, prawie- wskutek recesji w Europie ilość ładunków także musi spadać) i tak nie wystarczy, nawet gdyby całość dochodów przeznaczyć na import tylko pszenicy. Reszta to drobny przemysł, nie mający szans na znaczące dochody eksportowe- zwłaszcza, że w końcu problemy z paliwami kopalnymi będą wkrótce (czy może już) oznaczać także problemy z energią elektryczną, a w tych warunkach nic nie może na większą skalę działać. Obecnie budżet funkcjonuje na Saudyjsko- amerykańskiej kroplówce i bez zmiany paradygmatu nic się nie zmieni- znaczy w miarę dalszego spadku wydobycia krajowych paliw, wzrostów cen żywności i wzrostu populacji- tylko na gorsze. Rozwiązaniem w tym wypadku mógłby wyłącznie być rząd który doprowadzi do jakiejś, znaczącej redukcji populacji (tu oczywiście trafne będą skojarzenia z najobrzydliwszymi rzeźniami 20 w.). Brutalnie mówiąc- czy będzie to rzeź o charakterze cywilnym, czy wojskowym- tego nie przewidzimy. Jeśli nie- to zwyczajny rozpad społeczeństwa.

Zasadniczym problemem jest zrównoważenie bilansu handlowego- czy przez wzrost eksportu (czego kosztem obniżenia poziomu życia praktycznie nie da się zrobić- bo spora część populacji i tak jest na granicy biologicznego przeżycia), albo zmniejszenie importu. Oczywiście takie drobiazgi jak elektronika konsumpcyjna czy samochody to stosunkowo łatwa sprawa- dewaluacja (która trwa) i z głowy- ale jak podkreślałem tu kilkukrotnie najważniejszym problemem jest import podstawowej i najtańszej żywności. Czyli po prostu gwałtowne i wszelkimi możliwymi sposobami dążenie do samowystarczalności żywnościowej. Teoretycznie, w wypadku Egiptu to jest możliwe. Problemem nie jest ani powierzchnia, ani temperatury a woda- której praktycznie jednym dostawcą jest Nil. Szczegółów polityki rolnej tam nie znam, ale bez trudu można sobie wyobrazić taki zestaw działań, który doprowadzi do maksymalizacji produkcji rolnej, przy jednoczesnej minimalizacji zużycia wody- aż do poziomu, kiedy Nil nie będzie dopływać do morza. Obecnie sytuacja nie jest od tego tak bardzo odległa- więc tych rezerw nie pozostało za wiele. Dalszym krokiem musi być zazielenienie pustyni odsalaną wodą. To przy obecnie istniejącej technologii jest jak najbardziej możliwe- tylko.... wymaga olbrzymich ilości energii, której Egipt nie ma, a to co jest będzie musiał w coraz większym stopniu eksportować, aby związać koniec z końcem. Jedynym wyjściem wydaje się odsalanie za pomocą energii słonecznej- co jak najbardziej jest możliwe- tylko wymaga właśnie olbrzymich nakładów inwestycyjnych. Czyli w praktyce połączenia wysiłków i organizacji państwa z możliwie dużymi inwestycjami prywatnymi (w końcu można coś takiego zrobić na niewielką skalę). Tylko to dla odmiany wymaga stabilności- po jaką cholerę inwestować olbrzymie pieniądze w niewielką działeczkę rolniczą w niestabilnym kraju? Lepiej kupić dolary czy złoto i schować pod poduszkę. Aby taka próba (niekoniecznie udana...) w ogóle mogła być możliwa potrzebny jest rząd mający wystarczające zaufanie społeczeństwa i który jakimś cudem przetrwa pierwsze kilka lat, zanim taka polityka zacznie przynosić jakiekolwiek widoczne efekty. Do tego potrzeba zupełnie innego nastawienia społeczeństwa niż robienie rewolucji co roku i głęboki jego podział. Z takiego szamba mogłaby wyjść część społeczeństw północnej Europy (ze Szwajcarią na czele), ale Egipt- nie sądzę. Dlatego mamy okazję obserwować w zwolnionym tempie poligon doświadczalny zawału cywilizacji. Zapewne w następnej rundzie (a może już) wobec problemów lokalnych rolników z zakupem nawozów lokalna produkcja żywności jeszcze spadnie, po kolejnej rundzie greckiego kryzysu Egipt przestanie być już tak bardzo konkurencyjny cenowo w turystyce i będzie po herbacie- bo na spadek cen żywności na światowych rynkach raczej bym nie liczył- w końcu paliwo i nawozy kosztują i mniej kosztować nie będą. A na koniec będzie pytanie- co z tamą w Asuanie. W rozpadającym się państwie nie będzie sił, ani środków aby to utrzymać. I w końcu sie rozpadnie. A za kilkaset lat ktoś odkopie Kair....

I swoją droga ten wpis dedykuję też wszystkim, którzy uważają, że peak oil to coś jak upadek asteroidu- wielkie buuum i nowa rzeczywistość. No nie bardzo. Wiele lat kryzysu i syfu, a potem jeszcze gorzej. Więc chrupki w ręce i przed telewizory oglądać katastrofę....