Burza, czyli o prowadzeniu polityki państwowej dalej (i pewnie nie koniec)

Właściwie każdy wpis o polityce argentyńskiej powinienem zaczynać od stwierdzenia, że jest to w wielu punktach jakby historia alternatywna Polski. Kraje o podobnej liczbie ludności, relatywnie zbliżonej sile gospodarczej i potencjale politycznym, a 15 lat temu właściwie zestaw problemów był prawie taki sam- postępująca deindustrializacja, sypiąca się infrastruktura, klasa polityczna przeżarta obcą agenturą do stopnia wątpliwej lojalności armii i służb specjalnych.

To się drastycznie zmieniło tutaj w 2003 roku. Zresztą gorzej już być nie mogło. Oprócz tego wszystkiego przestały działać banki i nie było pieniądza w obiegu. Praktycznie żadnego. Tutejszy klon Balcerowicza, mając za doradcę Jeffreya Sachsa (dokładnie tego samego, który w 1990-91 doradzał Balcerowiczowi) wprowadził reformy. A że Argentyna jest republiką prezydencką, władza jest bardziej skoncentrowana, to i tutejsza wersja planu balcerowicza była wprowadzona konsekwentniej. Sprywatyzowano wszystko, nie tylko zbrojeniówkę, ale również drogi i koleje, koncesji górniczych udzielano z całkowitym zwolnieniem od podatków. Kto na prywatyzacji miał zarobić to zarobił, zwykli ludzie całkiem przyzwoicie żyli z kasy z wyprzedaży państwowego majątku i coraz większych kredytów. Aż się skończyło- jak wiadomo.

Kiedy już nikt nie chciał pożyczać, nie było co sprzedać- wszystko się pięknie zawaliło. To było nowe otwarcie w roku 2003.

Kraj znajdował się w stanie dokładnej ruiny. Nieliczne przedsiębiorstwa, które nie upadły po prywatyzacji przestały działać, kiedy zamknięto banki. Pieniędzy w obiegu nie było, przez chwilę zapanował kompletny chaos, następnie poszczególne prowincje rozpoczęły druk własnych zamienników pieniądza. Bezrobocie znalazło się przez moment w okolicach 60%, a głodni ludzie rabowali supermarkety. Argentyna przestała obsługiwać zadłużenie zagraniczne- co oczywiście było jednym ze skutków katastrofy, a nie jej przyczyną.

W takim momencie władzę objął ś.p. Nestor Kirchner. Nastapił pod jego rządami natychmiastowy zwrot w polityce. Cele jakie postawiła sobie administracja Kirchnera były w takiej sytuacji dość proste- odbudowa równowagi budżetowej (i tak nie było innego wyjścia), odbudowa przemysłu i w dalszym etapie poprawa infrastruktury, jednocześnie zwiększanie siły państwa i jego usamodzielnienie, także przez zwiększanie niezależności od międzynarodowych korporacji.

Realizacja tej polityki oczywiście już nie była taka prosta, choć brzmi prosto. Najpierw wprowadzono „stan wyjątkowy w gospodarce”. Na rok. I tak trwa do dziś, co roku przedłużany...

Na jego mocy prezydent ma możliwość wydawania dekretów z mocą ustawy, obowiązują cła eksportowe oraz do czasu spadku bezrobocia poniżej 10% (co już nastąpiło) obowiązywały duże utrudnienia w rozwiązywaniu umów o pracę. Wskutek słabości peso, braku dewiz i przez to niemożności importu- oczywiście krajowy przemysł szybko zaczął się odbijać od dna. A że podstawowym towarem eksportowym Argentyny jest żywność, cła eksportowe miały podwójny skutek- dawały dochody budżetowe i sprawiały, że lokalne ceny żywności były poniżej cen światowych- co dawało pewną ulgę jeszcze pogrążonym w nędzy Argentyńczykom. Oprócz tego pozostawał problem pewnej odbudowy dumy narodowej- kraj który zawsze się szczycił tym, że był najbardziej „biały” i cywilizowany w Ameryce Łacińskiej nagle pogrążył się w nędzy. To też się udało. Dzięki liberalnej polityce podatkowej (znaczy faktycznie oparciu budżetu o cła importowe i eksportowe i nie egzekwowaniu podatków prawie w ogóle) prowadzenie działalności gospodarczej stało się bardzo proste. Te ułatwienia podatkowe jednakże nie dotyczyły międzynarodowych koncernów- wręcz przeciwnie, wobec nich przepisy stosowano (i nadal się stosuje) bardzo skrupulatnie. Odzyskanie podstawowej infrastruktury państwowej też było racją stanu. Przykładem jest tu koncern Lockheed-Martin, ówczesny właściciel fabryki samolotów w Cordobie- który tą fabrykę (gdzie zbudowano w 1950 r. pierwszy myśliwiec odrzutowy- jako piąty kraj na świecie, po III Rzeszy, UK, USA i ZSRR) zamienił w prymitywną montownię, łamiąc dokładnie umowę prywatyzacyjną. Otóż koncern ten grzecznie oddał fabrykę i ruszyła tam z powrotem produkcja samolotów argentyńskiego projektu. W międzyczasie zrestrukturyzował dług (płacąc w przybliżeniu 1/4) , wobec IMF spłacił go w całości, wobec pozostałych wierzycieli jest on regularnie spłacany- bez zaciągania nowych pożyczek.

Przesuwając się o kilka lat do przodu- Nestor Kirchner wygrał kolejne wybory, a następne- jego żona. W tym czasie określono znacznie ciekawszy, z mojego punktu widzenia, kierunek polityki. Wobec kończących się na świecie zasobów ropy naftowej rząd tutejszy podjął dość radykalne kroki mające ten kraj zabezpieczyć przed chaosem związanym z brakiem dostaw. Cóż- Argentyna to nie USA, które mogą wysłać lotniskowce i Marines aby załatwić sobie złoża, musi działać inaczej. Więc- po pierwsze, w miarę możliwości paliwa ropopochodne zostały zastąpione gazem ziemnym (w istocie każdy częściej używany samochód w Buenos Aires ma instalację gazową), przez politykę celną zamiast eksportować ziarno soi, jest ona w dużej części przerabiana na biopaliwa (i eksportowana- ale tego można w każdej chwili zaprzestać). A od niedawna trwa wojna rządu z firmą Repsol, właścicielem YPF (narodowego koncernu naftowego, wydobywającego jeszcze całkiem sporo ropy, choć ta ilość od 98 roku spada) . Otóż Repsol, zgodnie z logiką międzynarodowego koncernu wydobywał ropę, sprzedawał i transferował zyski do macierzystej Hiszpanii, przy okazji obejmując sporo działek górniczych w Argentynie i nie przykładając się do nich zbytnio. Otóż obecnie, rząd, dążąc do samowystarczalności energetycznej zażądał reinwestowania zysków w zwiększanie wydobycia (co oczywiście daje dalszy zarobek dla koncernu), ale jest jeden drobiazg- to jest koncern hiszpański i jego obecna sytuacja finansowa jest podobna do całej hiszpańskiej gospodarki. Czyli zwyczajnie- nie ma forsy i nie ma skąd pożyczyć. W ciągu ostatnich dwóch tygodni poszczególne rządy prowincji odebrały Repsolowi 15 koncesji, kurs akcji leci w dół, a ta firma dość panicznie szuka nabywcy na YPF. Obecna oficjalna cena jest już dość okazyjna- 12 mld dolarów (mnie nie stać, więc się nie przejmuję).  Kolejnymi drobiazgami jest prawie hurtowa budowa elektrowni wodnych, w ostatnim czasie też wiatrowych (Patagonia to jeden z najlepszych rejonów świata do tego) i uruchomienie kolejnej elekrowni atomowej. Po co to wszystko? Otóż dziś czytałem krótką, ale przytomną analizę- otóż to jest oczywiście gra na peak oil, ale też na wojnę chińsko- amerykańską. Zarówno usuwanie amerykańskiej agentury z armii i służb, jak też uniezależnianie przemysłu od importu służy właśnie temu- niezależności i neutralności w czasie wojny. Neutralności, która umożliwi dochodowy handel z obydwoma stronami (lub tą, która będzie panować nad szlakami żeglugowymi). Cóż- z tym się całkowicie zgadzam. I pokazuje to też, że czasy liberalnej polityki się skończyły. Kto się dziś przygotuje do nadchodzącej burzy ten zyska, kto jutro, ten może uratuje skórę.

I tym optymistycznym akcentem czas zakończyć.